Меню Рубрики

Лейшманиоз ауруын тарататын ж?ндік

БІРЖАСУШАЛЫЛАРДЫҢ ТАБИҒАТТАҒЫ ЖӘНЕ АДАМ ӨМІРІНДЕГІ МАҢЫЗЫ
Еркін жүріп тіршілік ететін біржасушалылардың табиғатта және адам өмірінде зор маңызы бар. Біржасушалылардың көп түрлері бактериялармен қоректеніп, суды тазартады. Өздері тұщы су шаяндарына, ұсақшаяндарға және балықтар мен шабақтарға, т. б. су жәндіктеріне қорек болады.
Ал теңіздер мен мұхиттарда күн сайын, тіпті сағат сайын қаншама бақалшақты біржасушалы жәндіктер өліп, су түбіндегі шөгіндіні құрайды десеңдерші. Геологтар ондай шөгінділер бар жерлерде мұнайдың мол қоры болатынын анықтады. Біржасушалылардың топырақ түзуде де рөлі бар.
Қарапайымдардың ішінде адам мен жануарлардың әр түрлі мүшелерінде паразиттік тіршілік етіп, түрлі ауру тудыратындары да көп. Солардың бірі – дизентерия амебасы
Дизентерия амебасы (грекше: дис – бұзу, ектерон – ішек) адам мен жануарлардың ішегінде тіршілік етіп, ішектің сілемейлі қабықшасын зақымдайды. Осы жарадан шыққан қанды ірің нәжіске араласып, адамның ішін жүргізіп, ыстығын көтеріп, қатты ауыртады. Бұл ауру қантышқақ деп аталады. Ауру адамның ішегінде амеба тез көбейіп, нәжіспен араласқандары бірден цистаға айналады. Тәулігіне нәжіспен бірге 300 млн-дай амеба цистасы сыртқа шығады. Олар суды, түрлі көкөністерді және тағы басқа азық-түліктерді (цисталардың қалай таралатынын еске түсіріңдер) ластайды. Дизентерия амебасының цисталары лас суды ішкеннен, көкөністі, жеміс-жидекті жумай жегеннен сау адамға жұғады. Дер кезінде емделмесе, бұл ауруды ажалға душар етуі мүмкін
Безгек паразиті адамның қанына безгек масасының сілекейімен түседі де, қанда бөліну жолымен көбейеді. Олардың көбеюінен қанға улы заттар бөлінеді. Безгек ауруын қоздыратын паразитті 1880 жылы француз дәрігері А. Лаверан ашқан. Бұл паразит негізінен қанның қызыл түйіршіктерінде тіршілік етеді. Безгек паразиті қанның бір қызыл түйіршігінен екіншісіне ауысқан кезде ауру ұстайды. Олар түйіршіктің ішінде болған кезде адам тәуірленіп, жұмысын одан әрі жалғастырады. 3-4 күн ішінде паразиттер орныққан қан түйіршігін зақымдап бүлдіреді де, оның қабығын жарып, келесі түйіршікке ауысады. Дәл осы сәтте безгек қайта ұстайды.
1960 жылдары безгек ауруын емдейтін хинин, акрихин дәрілері жасалды. Одан соң осы ауруды тарататын безгек масаларын құрту шаралары жүргізілді. Олар қыстайтын жерлерге, гексахлоран сияқты улы химикаттарды шашу, масалар тіршілік ететін батпақтарды құрғату, шағын бөгеттерде маса дернәсілдерімен (личинка) қоректенетін гамбузия балықтарын өсіру сияқты шаралардың арқасында елімізде безгек ауруының өріс алуына кедергі жасалуда.
Адамды тері ауруына ұшырататын талшықтылар тобының бір өкілі – лейшмания. Бұл ауруды көбінесе құм шіркейлері таратады. Аурудың аты – лейшманиоз.
Еліміздің шөл аймақтарында үлкен құмтышқан мекендейді. Осы тышқанның інінде ұсақ шіркейлер көп болады. Шіркей адам терісін шаққанда ауру сол жер арқылы тері астына түсіп, одан әрі көбейеді. Әуелі теріде бөрткен пайда болады да, ол біртіндеп жаңғақтай боп үлкейеді. Біраздан соң жарылып, іріңдейді. Бұл аурудан адам да көп зардап шегеді. Тері лейшманиозы деп аталатын бұл дерт дер кезінде емделмесе асқынып кетеді.
Паразиттік тіршілік ететін біржасушалылардың ішінде адамда, жануарларда қауіпті аурулар туғызатындары көп. Оларды жұқтырмау үшін ең бастысы тазалықты сақтау керек. Ол үшін үйді, төсек-орын, киімді, ыдыс-аяқты, азық-түлікті таза ұстап, қолды жуғаннан кейін ғана тамақ ішкен жөн. Паразиттік тіршілік ететін, ауру тудыратын қарапайымдардың көбейіп, таралуына мүмкіндік беретін табиғи ошақтарды үнемі құртып отыру керек.

источник

Лейшманиоздар — Zeishmania туындастың қарапайымдармен шақырылатын, трансмиссивті жолмен тарайтын, висцеральды және терілік клиникалық түрлерінде өтетін зоонозды тропикалық паразитарлы инфекция.

Лейшманиоздар — Азия, Африка, Латын Америка және Оңтүстік Европаның тропикалық аймақтарында кең тараған ауру.

Бұрынғы Кеғес одағы мемлекет елдері ішінде лейшманиоз Туркмения, Таджикстан, Өзбекстан, Қазақстанның Оңтүстік аймақтарында және грузия мен Арменияда тіркелген. Сырқат көбінесе бірен-саран оқиғалар түрінде кездеседі.

Ұзақ инкубациялық мерзіміне байланысты лейшманиозды жан-жақтан енгізу мүмкіншілігі жоғары болуына мәселенің маңыздылығы байланысты.

Лейшманиоздардың таратушылары – маскиттер, табиғи резервуарлары — әр түрлі жануарлар, кейбір түрлерінде – адам.

Лейшманиоздар: висцеральды және терілік түрлеріне бөлінеді.

  • орта азиялық және ортатеңіздік лейшманиозы
  • индиялық, қытай және африкандық лейшманиоз
  • американдық висцеральды лейшманиоз
  • зоонозды ауылдық жедел некрозданатын лейшманиоз
  • антропонозды, қалалық, кеш некрозданатын лейшманиоз
  • американдық терілік лейшманиоз (эспундия)

Висцеральды лейшманиоз. Тарихы: Лейшманиоз-бұрыннан келе жатқан ауру, кезінде гиппократ «Ponas» деген ауруда балалардағы висцеральды түрінің клиникасын суреттеген. Греция, Индия ғалымдары да аурудың көріністерін жазып тарихта қалдырған.

Қоздырғышын 1898ж. П.Ф.Боровский (Ташкент) деген ғалым айқын суреттеп, Zeishman деген дәрігер 1900 жылы бөліндірген. 1903 жылы басқа дәрігер Donovan (Индия) дербес түрінде қоздырғышты аурудың көкбауырынан алынған биопсиялық препараттында тапқан. Сол себептен қоздырғышқа Zeishmania donovani деген ат берілген. Одан кейін лейшманийлардың басқа түрлеріде зерттеліп анықталған.

Орта Азияда лейшманиоздың оқиғасы бірінші рет 1909 жылы диагностикаланған.

1930 орыс ғалымы И.А.Кассирский лейшманиоздың диагностиксына-стернальды пункциясын паразитологиялық зерттеуін ұсынған. Содан бері кең қолданылатын әдіс.

Таралуы: Висцеральды лейшманиоз Азия, Африка, Европа, Американың тропикалық және субтропикалық аймақтарында таралады.

Таралуына байланысты клиникалық түрлері аталған:

  • индиялық (кала-азар)
  • орта азиялық
  • орта теңіздік
  • қытайдың висцеральды лейшманиозы
  • шығыс африкалық т.б.

Этиологиясы: Лейшманийлар-қарапайымдар қатарына кіреді, клетка ішінде тіршілік етеді. Лейшманийлардың ұзындығы 2-5 мкм, кеңділігі 1-3 мкм, овальды, домалақ немесе алмұрт-тәрізді түрінде анықталады. Құрамында 2 ядросы бар:

Көбеюі-ұзынан бөліну арқылы.

Лейшманийлардың 2 түрі белгілі:

  • талшықты немесе лептомонадты
  • талшықсыз немесе тінді (лейшманиальды)

Талшықты (лептомонадты) түрлері-москиттерде, талшықсыз (лейшманиальды)-адам және жануарлар организмдерінде тіршілік етеді. Лейшманийлардың көп түрлері бар, бірақ олардың морфологиялық құрамдары бірдей, айырмашылықтары-патогенетикалық әсерінде.

Эпидемиологиясы : Орта азиялық және ортатеңіздік лейшманиозда аурудың көзі жануарлар (иттер, шакалдар, түлкілер т.б.). Индиялық лейшманиозда (кала-азарда)-адам. Таратушылары-москиттер. Жер бетінде осы тұқымдас москиттердің 600 түрі белгілі. Орта Азияда -22 түрі. Ауру көзін шаққан кезде москиттер инфекцияланады, 7-ші күнінде — өздері лейшманийларды тарататын мүмкіншілігіне жетеді.

Индиялық лейшманиозбен (кала-азармен) көбінесе – балалар.

Сырқат көбінесе бірен-саран оқиғалар немесе эпидемия түрінде (индиялық түрі) тарайды. Аурудан кейін иммунитет қалыптасады, бірақта типті болады. Тиімді әсер беретін вакцина әлі күнге дейін жоқ.

Патогенезі: Лейшманиоз-макрофагальды инфекция. Москит шаққан жеріне сілекеймен лейшманийлардың лептомонадты (талшықты) түрлерін жібереді. Олар клетка ішінде тіршілік ететін паразиттер болғандықтан-моноцитарлы-макрофагальды жүйе клеткаларына қалыптасады. Одан кейін адамның қорғаныс күштеріне байланысты-немесе жойылады, немесе талшықсыз (лешманиальды) түрлеріне өтіп, көбейіп-біріншілік аффект түрінде қабыну туғызады. Кейде процесс осымен аяқталады. Басқаларында біріншілік ошақтан лейшманийлар қан және лимфа тамырлары арқылы ішкі ағзаларға тарап-процессті генерализдендіреді.

Біріншілік аффект қалыптасудан процесстің генерализациясына дейін 4-7 аптадан 5-7 ай өтеді.

Генерализденген жағдайда лейшманийлар бауыр, көк бауыр, сүйек, клеткаларында орналасады.

Нәтижесінде айқын гепатоспленомегалия, ауыр гипергамма, глобуменемия, прогрессивті лимфоцитарлы лейкопения және анемия клиникалық көріністерінде алға шығады.

Патанатомиясы: эндотелиальды клеткалардың жоғары пролиферациясына байланысты-көк бауыр пульпасының атрофиясы, бауырда айқын мезенхимальды қабыну реакциялар туады. Лимфа түйіндерінде – туынды орталықтары ретикуло-эндотелиальды клеткалармен басылып қалады.

Сүйек маңайында лейко және эритопоэз функциялары тежеледі.

Клиникасы: инкубациялық мерзім бірнеше күннен бірнеше жылға дейін созылуы мүмкін. Балаларда -3 айдан 1 жылға дейін, үлкендерде -3 жылға дейін. Біріншілік аффект ортаазиялық, ортатеңіздік лейшманиозға тән. Балаларда көбінесе беттерінде орналасқан 1-3 папула шығады. Индиялық лейшманиозда (кала-азалда) – екіншілік лейшманиоздар (депигментациялық папулалар) тән. Олар аурудың соңында қалыптасады. Құрамында лейшманийлар сақталынады. Сырқат келесі кезеңдерімен өтетін: инкубациялық, продромальды, бастапқы, өршу, соңғы.

Генерализацияның продромальды кезеңінде балаларда-селқостық, тәбетінің төмендеуі, әлсіздік, үлкендерде-әлсіздік, шаршағыштық болуына тиісті. Бұл кезеңде қанның жалпы анализінде-аздаған лейкоцитоз, эозинопения, лимфомоноцитозды анықтауға болады.

Одан кейін жағдайы төмендеп, кішкентай балаларда-дене қызуы жедел түрінде жоғарлап, 38-39С-ға дейін жетеді, интоксикация белгілері үдей түседі, бауыры мен көк бауыры үлкейеді. Көбінде қосымша аурулар қосылып жағдайларын төмендетеді. Ересек балалармен үлкендерде клиникалық белгілері біртіндеп көрініп, дене қызуының баяу түрінде жоғарлауымен, гепатоспленомегалиямен шамалы лекопениямен және анемиямен өтеді.

Лейшманиоз кезіндегі терідегі өзгерістер

Өршу кезеңінде-сырқаттың характерлы белгілері айқын көрінеді. Обьективті көріністері:

  • тері мен шырыш қабаттарының бозаруы (ортаазиялық, ортатеңіздік түрінде)
  • қараюы (индиялық түрінде)
  • айқын қызба
  • айқын гепатоспленомегалия
  • лимфаденит
  • дене салмағының азаюы
  • лейкопения
  • анемия
  • трамбоцитопения
  • этж-ның жоғарлауы
  • гипергаммаглобулинемия

Қызба ұзақ түрінде апирексия кезеңдерімен кезектесіп өтеді. Гепатоспленомегалия – көбінесе көк бауырдың қатты ұлғаюымен көрінеді, жоғарғы шекарасы УІІ-УІ қабырғаға дейін көтеріледі, төменгісі кіндіктен төмен түседі. Консистенциясы тығыз болып, біраз ауырсынады (капсуланың созылуына байланысты). Кішкентай балаларда және кейбір үлкендерде-бауырдың да көлемі кең жайылуда болады. Ұзақ процесс кезінде-фиброзбен аяқталады.

Тері қабаттарының түсі өзгеруі (индиялық түрінде-қарайып, басқаларында бозаруы) бүйрек үстіндегі бездердің зақымдалуына байланысты. Жүрек-тамыр жүйесі де зақымдалады-көбінесе миокардиодистрофия белгілерімен көрінеді. Қанның жалпы анамнезінде айқын өзгерістер сырқаттың басынан анықталады:

  • лейкопения, анемия, тромбоцитопения, анэозинофилия, лимфомоноцитоз, ЭТЖ-ның 50-80 мм/сағ-на дейін жоғарлауы. Клиникалық көріністер баланың жасына байланысты, неғұрлым кішкентай болса, сырқаттың ауырлығы жоғары болады.

Сырқаттың өту бағыты: жедел өтетін және баяу өтетін түрлеріне бөлінеді.

Жедел өтетін түрінде (1/3 ауруларда кездеседі) кішкентай балаларда сырқаттың ұзақтығы 4-8 аптадан 3-6 айға дейін; ересек балалармен үлкендерде 1-2 жылға дейін. Гепатоспленомегалия-шамалы түрінде қалыптасады. Баяу дамитын түрі 8-12 айдан 2-3 жылға дейін өтеді. Айқын гепатоспленомегалиямен өтеді.

  • Индиялық (кала-азар) түрінде аурудан кейін екіншілік лейшманиоздар қалыптасуы мүмкін. Науқас-аурудың көзі болады. Емделмеген жағдайда лейшманиоз 90/100%, басқа висцеральды лейшманиоздар 0,5-1%. Висцеральды лейшманиозды иммунды жүйесінің паразитарлы ауруы деп есептеуге болады-екіншілік иммунды жетіспеушілік айқын болып, екіншілік инфекциялар жиі қосылады.

Диагностикасы:

  • клиникалық белгілері
  • эпидемиологиялық мәліметтер
  • лабораторлы

Лабораторлы: қанның жалпы анализдегі жоғары аталған өзгерістер.

  • белокты фракциялардың зерттеуі
  • спецификалық зерттеу-параретологиялық
  • а)сүйек-майының стермальды пункциясы- (97-98%-оң нәтиже береді)
  • б)көк бауырдың пунктаты (98-99%) бірақта қауіптілігі жоғары-қан кетуден науқас өліп кетуі мүмкін
  • в)лимфа түйіндерінің пунктаты (60/70%)
  • г)біріншілік аффектен (5/10%)
  • д)екіншілік лейшманиоздардан
  • ж)қаннан-тек қана индиялық (кала-азар) түрінде табылады

Серологиялық реакциялар-спецификалық емес.

Салыстармалы диагностикасы: кезеңіне байланысты жүргізіледі. бірақта көбінесе безгектпен салыстырады. Кейде осы екі ауру бірге жүргізіледі. Қан ауруларымен де жиі шатыстырылады.

Емі: 1910 жылға дейін емі болған жоқ. Ауырғандар өлетін. Қазіргі күнге дейін емдеуі сурьма препараттарымен жүргізіледі.

  • солюсурьлин, сурьмин
  • солюстибозан (ФГГ)
  • пентостам (Англия)
  • глюконтин (Франция)

Емдеу курсы 6-12 инфекция болады. Емнің тиімділігі-контральды бактериологиялық тексерумен анықталады.

  1. дезинсекциялық шаралар
  2. ветеринарлы шаралар
  3. ауруларды айқын толық түрінде емдеу
  4. спецификалық профилактика жоқ

Жазған: Молдаханов Еркебулан

Достарыңмен әлеуметтік желіде бөліс

  • Рефлюкс нефропатия(5,00 тен 5)
  • Стоматологиядағы микробқа қарсы препараттар(5,00 тен 5)
  • Описторхоз(5,00 тен 5)
  • Стоматологиядағы протездер(5,00 тен 5)
  • Көз жарақаттары(5,00 тен 5)
  • Жыныстық қатынас(5,00 тен 5)
  • Жалпы қан анализі(5,00 тен 5)
  • Бүйректің жасқа байланысты өзгерістері(5,00 тен 5)
  • Плевра эмпиемасы(5,00 тен 5)
  • Заманауи ингаляциялық анестетиктер(5,00 тен 5)

KazMedic © 2019
Барлық құқықтары қорғалған

источник

Лейшмания ұзындығы 2-4мкм. Адам мен жануардар жасушасының протоплазмасында тіршілік ететін тоғышарлардың бірі – лейшмания. Клетканы бұзып,тері мен ішкі мүшелерді қатты зақымдайды.Phlebotomus шағуы арқылы таралады. Лейшманиялар екі түрге бөлінеді:

дерматотропты (теріні закымдайды)

висцеротропты (ішкі мүшелерді зақымдайды)

Некроз,миндалин ауыздың сілемейлі қабығын,қызыл иекті зақымдайды.тропикалық елдерде көп кездеседі. Тіршілік циклі иесін алмастыру арқылы жүреді. Лейшманиялық нысаны адамдарда және омыртқалыларда паразиттік тіршілік етеді; лептомонадалык формасы — таратушы насекомдарда кездеседі. Лейшмания тудыратын ауруды лейшманиоздар деп атайды, ол табиғи-ошактық, трансмиссивтік аурулар қатарына жатады.

Читайте также:  Лейшманиоз у человека на лице

Висцералді лейшманиозды қоздырушыLeishтапіа donovai. Адам үшін тағы бір қауіпті ауру – қала–азар (ішкі орғандар лейшманиозы) ауруы. Ауруды қоздырушы лейшмания данованы деген бір жасушалы жәндік. Қала-азар ауруы лейшманиоз таралған жерлерде кездеседі. Ол бауыр, көкбауыр, сүйек кемігі жасушаларында, лимфа түйінінде, тері астындағы ретикулоэндөтелиалды жасушаларда кездеседі.Аурудың салдарынан адам қалтырап, қаны азаяды, жалпы әлсізденіп көкбауыр мен бауыр ауруларына тап болады. Дер кезінде емделмесе, қала-азар ауруынан адамның өліп кетуі мүмкін. Лейшманның және қала-азар ауруының таратушылары негізінен москиттер болады. Москиттер жылы климатты елдердің барлығында кең тараған ұсақ насекомдар.Ол Жерорта теңізі елдерінде, Азия, тропикалык Африка, Оңтүстік Америка, Орта Азия, Кавказ елдерінде таралған.

Даму циклі. Бұлардың резервуарлары болып адамдар және әр түрлі сүтқоректілер (иттер, шиебөрілер) саналынады. Таратушылары болып ұсақ қансорғыш насекомдар-бәкене шыбындар есептелінеді. Лейшмания бәкене шыбынның ас қорыту жолына еніп сілекей безіне өтеді. Ондай шіркей адамды шақса лейшманияның лептомонадалы түрін жұқтырады. Олар қан, лимфа аркылы таралып ішкі мүшелер жасушаларына өтіп лейшманиялык формаға айналады да көбейеді. Бір жасушадағы паразиттер саны 100—200-ге дейін жетуі мүмкін. Олар жасушаны бұзып жаңа жасушаларға өтіп өтырады.

Эпизоотологиясы(таралуы).Еуропа, Азия, Америка, Африка, Орта Азия және Кавказ елдерінде кең таралған.

Патогенез және клиникалық белгілері. Көкбауыр және бауыр мөлшері үлкейіп өседі. Ағзада қаназдылық, әлсіздену, жүдеу процестері байқалады. Ауру зілді түрде не созылмалы түрде жүруі мүмкін. Дұрыс емделмесе өлімге алып келеді. Бұл аурумен негізінен балалар жиі ауырады.

Лабораториялық анықтау — төс сүйегі кемігінің жағындысын микроскоп арқылы зерттеп, паразиттің лейшманиялық түрін табу болып саналады.

Алдын алу шарлары: жеке шаралар — бәкене шыбындардан сақтану; қоғамдық шаралар — табиғи резервуарларды жою; санитариялық-ағартушылық жұмыстар жүргізу, ауруларды емдеу т.с.с.Алдын алу үшін шіркейлердің шағуынан сақтану; қоғамдық шаралар шіркейлерді, табиғи резервуарларды жою.

37. Трипоносомоз, этиологиясы (систематикасы сыртқы, ішкі құрылысы, дамуы) эпизотологиясы(таралуы), эпидемиологиясы(жұғу жолдары), аурудың клиникалық белгілері және патогенез, күресу шараларына анықтама беріңіз.систематикасы-бөлім-қарапайымдылар-protozoa,тип-саркомастигафоралар-sarcomastigaphora,класс-талшықтылар-flagellata,туысы- трипоносома-Tryponosoma ,өкілі- Tryponosoma cruzi.Трипаносомоз – Tryponosoma туысына жататын талшықты қарапайымдар арқылы жабайы және үй жануарларына таралатын транмиссивтік аурулар немесе бұны ұйқы ауруы деп те атайды. Онымен адамдардан басқа тақтұяқты жануарлар, негізінен түйелер, жылқылар, есектер, сиырлар мен иттер ауырады. Гамбей трипаносомозы.Родез трипаносомозы.Американ трипаносомозы.Чагас трипаносомозы.Африка трипаносомозы (ұйқы ауруы). Трипаносомоз vіvax, Трипаносомоз congolense, Трипаносомоз bruceі, Трипаносомоз sіmіde.Трипаносомоз equіperdum. Трипаносомоз Rhodnius prolixus.Трипаносомоз Glossina palpalis, moristans. Гамбей трипанасомозының тасымалдаушысы – цеце шыбыны Glossina palpalis, өзен мен көл жағалауында мекендейді. Қоздырғыштың табиғи резервуары – ауру адам. Ауру көбіне Орталық Африка оның ішінде жие кездесетіні Гамбей су шұңғымаларының жағалауында тіркелген. Родезлік трипаносомозының тасымалдаушысы цеце шыбыны Glossina morsitans, Шығыс Африка саванналарында мекендейді. Табиғи резервуары- түрлі антилопалар. Көбіне өрісте немесе аңшылық кезінде жұғуы мүмкін. Таралудың негізгі жолы адамнан адамға және адамнан үй жануарларына. Ауру Замбии жане Танзанияда таралған. Cиптомдары —Чагас ауруының тасымалдаушысыңTriatoma туысының бүргелері және оған жақын формалы Reduviidae тұқымдас. Ауру жараның беті тасымалдаушылардың нәжісімен жұққанда және ауру қанда құю кезінде дамиды. Ауру Оңтүстік Америка жие Бразилияда, Аргентинада, Чилида тіркелген. Алғашында, аурудың бірінші стадиясында лихорадка, бас ауруы, қышыма және буын аурулары пайда болады. Бұл белгілер шаққан соң 1 апта 3 апта аралығына дейін көрінеді. Бірнеше апта немесе ай өткен соң екінші стадия басталады – мұнда естің ауысуы, қимылдың бұрыс координациясы, сөйлемеу және ұйқының бұзылуы болады. Диагностикасы лимфа сұйықтығы не қан жағындысындағы паразиттің барына негізделген. Бірінші не екінші стадия да екенін ажырату кезінде көбіне люмбальді пункция қолданылады.Трипаносомоз диагностикасы.Трипаносомозға диагноз қою үшін келесі тәсілдер қолданылады.Лимфа түйіндерінің пукциясы (микроскопиялау кезінде трипаносомалар кездеседі). Жұлын сұйықтығын зерттеу. Серологиялық диагностика (қандағы паразитке қарсы антиденені табу) . Трипаносомоз диагностикасы. Трипаносомозға диагноз қою үшін келесі тәсілдер қолданылады. Лимфа түйіндерінің пукциясы (микроскопиялау кезінде трипаносомалар кездеседі). Жұлын сұйықтығын зерттеу. Серологиялық диагностика (қандағы паразитке қарсы антиденені табу) .Таралуы . Аурудың ошағы тропикалық Африканың кейбір аудандарында жие кездеседі. 36 мемлекетте 70 миллион жуық адам қауіпте тұр. 2010 жылы бұл ауру 9000 өлімді алып келді, 1990 жылы 34000 өлім болған. Қазіргі кезде 30000 жуық адамға жұққан, оның 7000 2012 жылы тіркелген. Осы оқиғалардың 80% Конго Демократиялық Республикасында тіркелген.

Токсоплазмоз, этиологиясы (систематикасы, сыртқы, ішкі құрылысы, дамуы), эпизоотологиясы (таралуы), эпидемиологиясы (жұғу жолдары), аурудың клиникалық белгілері және патогенез, диагнозы, күресу шараларына анықтама беріңіз.

Токсоплазмоз – іштен туа бітетін немесе жүре пайда болатын, айқын клиникасында ОНЖ, РЭС-ағзалардың, жүрек, көз зақымымен көбінесе латентты және созылмалы формада өтетін зоонозды жұқпалы ауру. Токсоплазмозды – Т.Гонди деген қарапайымдар тудыратын, көбінесе мысықтар арқылы тарайды. Негізінде бұл өте кең тараған ауру, бірақта әлі күнге дейін дәрігердің көбі оған көңіл аудырмай, тіпті клиникасы мен диагностикасында біліңкіремей қоймайды. Бұл инфенкцияның маңызы келесі жағдайларға байланысты: ауру қоздырғышы табиғатта кең тарауда . Көптеген адамдар осы қарапайымдармен инфекцияланған (дүние жүзінде 6-9% аралығында, бұрынғы СССР-де 25-30%). Осы инфекция анадан іштегі баласына жұғуы мүмкіндігі өте жоғары. Нәтижесінде баланың ОНЖ зақымданып, кемтар, жарымжан балалар туады .Осы инфекция көбінесе кезде нығаяды ( әсресе СПИД көрінісі). Бактериологиялық қарулар тобына кіреді . Т.Гонди (1908ж)-клеткалардың ішінде паразиттік тіршілік ететін қарапайым. Организмде 4 формада болуына тиісті: вегетативті (жедел токсоплазмозды тудыратын), негізгі циста түрінде (созылмалы жасырын формаларда), жалған циста түрінде (көбінесе жедел формаларда), оциста-тек қана негізгі иесінде-мысықта болатын түрі .Мысық бір аптаның ішінде 1,5 млрд ооцисталарды шығарады екен. Эпидемиологиясы табиғат ошақтарды құратын зоонозды инфекия. Көптеген мал-хайуандарда, құстарда токсоплазмозды жұқтыру қабілеті зор болады. Сырқат көбінесе жылы жақтарда кең тараған. Айтып кеткендей, дүние жүзінде орташа алғанда 20-25% халық токсоплазмоздармен инфекцияланған. Ауру көзі ретінде мал мен құстар шығуы мүмкін. Иттер өздері ауруға мүмкіншіліктері бар, бірақта ауруды таратпайды. Адамнан сырқат жұқпайды, тек анадан-перзентке іштен бітуі мүмкін.Берілу жолдары: 1)алиментарлы-95-96% 2)тері және шырышты қабаттардың жарақаттарынан-3-4% 3)трансплацентарлы Бірақта ойда сақтайтын жағдай: анадан балаға жұғу мүмкіншілігі тек анасы екі қабат кезінде жедел токсоплазмозбен ауырған кезде болады. Ал мұндай аса көп емес. Екі қабат әйелдер арасында жедел токсоплазмоз 0,5-1% ғана болады. Ал созылалы формалармен ауырған немесе тасымалдаушылар осы инфекцияны тұқымға таратпайды.Қауіпті УІ айлар, ІХ ай латентті.Жұғу жолдары: 1. Ауыз арқылы шикі немесе жартылай шикі етті, фаршты пайдаланғанда; 2. Жанасу жолы-тұтас мал етін мүшелеу кезінде қасапшылардың және зарарлы заттармен жұмыс атқаратын лабораториялық қызметкелердің жарақаттанған қол терісі мен шырышты қабаттары арқылы; 3. Жүктіліктің бастапқы мерзімінде анасының құрсақ ішіндегі нәрестеге планцента арқылы жұғады.Токсоплазмоз ауруының ошақтары – Ақмола, Павлодар, Солтүстік Қазақстан, Қарағанды облыстары мен Алматы қаласының маңайында бар. Токсоплазманың жұғуы барлық елдерде кең таралған. Жасы ұлғайған сайын токсоплазмаларды жұқтыру ықтималдығы ұлғая түседі. Токсоплазманың жұғушылығы Қазақстанда, сонын ішінде Алматы қаласында бірдей емес, көрсеткіш 4-70% дейін байқалады. Себебі диагностикалық жұмыстың деңгейімен және гигиеналық ережелерді дұрыс орындау жағдайлары түсіндірілмейді.Туа біткен токсоплазмоз жедел немесе созылмалы формада өтеді. Этиотропты препараттар тек қана вегетативті формаларға әсер етеді, сондықтан көбінесе жедел формада қолданады: тиндури (хлоридин) делагил, иаминохинел, бисептол ,тетрациклин,испирамицин.Ұзақ курспен емдейді.Созылмалы формасы – этиотропты ем тек қана айқын клиникалық белгілерінде.

39. Гемоспоридиоз, этиологиясы, (систематикасы, сыртқы, ішкі құрылысы, дамуы), эпизотологиясы таралуы, эпидемиологиясы (жұғу жолдары), аурудың клиникалық белгілері және патогенез, диагнозы, күресу шараларына анықтама беріңіз:

Дата добавления: 2015-02-22 ; просмотров: 55 | Нарушение авторских прав

источник

өмір Сүреді және дамиды лейшмании адам организмінде немесе әр түрлі жануарлар. Жиі оларды табу у түлкі, шакалов, иттер, кейбір кеміргіштер. Бүгінгі күнге дейін ақпарат жоқ кезеңі туралы заразности жануарлар мен адам. Белгілі бір ғана. Егер теріге немесе қан бар бұл паразит, онда иесі жұқтыру көзі болып табылады.

Өте қауіпті поселяющиеся организмде лейшмании. Олар өмір сүреді көк бауырда, бауырда. Кейде паразиттер орналасады сүйек миында. Жоғарыда айтылғандай, мұндай ауру ғана емес, адами кеселі. Жиі анықталса лейшманиоз у иттер, үй кеміргіштер.

• Кіріспе бөлім. Тері лейшманиозы.Тарихы.


• клиникасы,

• Қорытынды бөлім. Иммунитет,алдын алу шаралары.

Лейшманиоз табылып, П. Ф. Боровским 1898 жылы. Тапқаннан кейін паразиттердің мазках пендинской жарасы, дәрігер алғаш рет оларды сипатталған. Сондықтан деп те атайды ауруды жазады лейшманиоз аурулары «Бурабай». Едәуір кейінірек қоздырғышы болады жатқызылуы арнайы құрылған түрі лейшманий. Ал жұғу патология орнатылды тек 1921 жылы.

бүгінгі күні, ауру лейшманиоз — өте сирек кездесетін ауруды жазады, олар жұқтырып алуға болады тек елдерінде тропиктердің, субтропиков.

кең таралған ауру болып табылады лейшманиоз тері. Қоздырғышы недуга « лейшмания. Электр көзбен көрінетін қарастыру паразита мүмкін емес. Оның мөлшері микроскопически аз. Ұзындығы лейшмании — шамамен 3 мкм. Паразит бар шарообразную немесе сопақша нысанда болады, ортасында оның ядросы орналасады. Алдыңғы бөлігі лейшмании құрамында талшығы бар, артқы білдіреді блефаропласт.

Қоректенеді паразит ішіндегісімен жасушалары, жануарлар, адам. Көбейеді қарапайым бөлу арқылы. Алдыңғы бөлігінде болмай қалған талшығы бар. Осылай басталады процесс көбею нәтижесінде жүреді жұқтыру, ағзаның.

Кедергілерге оңай беріледі. Схемасы жеткілікті қарапайым. Жәндіктер, укусив жұқтырған адам немесе жануар ауыстырады паразиттердің сау ағзаға әсері. Арада біраз уақыт өткен соң пациентте диагностикаланады ауруы лейшманиоз.

, ауруларды Қоздырғыштардың белгілі бірнеше ондаған түрлері. Жиырмаға жуық олардан қауіп төндіретін адам өмірі. Олар жиі тудырады лейшманиоз тері. Қиындатады емдеу недуга факт, бұл паразиттер мүлдем сезімтал бактерияға қарсы терапия.

Тасушылар аурулары болып табылады москиты. Кене шаққаннан кейін жұқтырған адам жәндіктер жұқтырады. Және бір апта өткен соң, қазірдің өзінде білдіреді көзі ауырған. Бұл қансорғыш жәндіктер заражают пациенттің нақ тері нысанымен недуга. Адам ағзасы мүмкін антиденелер. Бір рет переболевший осындай түрімен науқас ие тұрақты иммунитеті бар-ғалымдар аурулары.

Кезінде кожном лейшманиозе ауруды жазады қабілетті берілуі ғана емес, қан арқылы москиту. Жәндік мүмкін жұқтырып язвенным бөлінді бар.

  1. Лейшманиоз тері. Кедергілерге көрінеді кең ошақтары изъявленных папул.
  2. Лейшманиоз тері-слизистый. бұл аурудың тән жарасы арналған шырышты ауыз қуысы, тамақ, мұрын.
  3. Лейшманиоз висцеральный. Мұндай формасы диагностикаланады, егер лейшмания түседі лимфа ыдыстар. Тогымен сұйықтықтың ол разносится бойынша көмектеседі. Ішкі органдары зақымданады. Бұл, негізінен көкбауыр, өкпе, жүрек, бауыр. Бұл нысан бар қабілетін қалыптастыру кейіннен иммунитетті патология.

Айқын көрсетеді ауруы лейшманиоз фото, орналасқан төмен. Онда ұсынылған терілік формасы недуга.

Бұл нысан жиі тіркеледі Сауд арабиясы, Ауғанстан, Бразилия, Сирия, Иран, Перу. Инкубациялық кезең ұзақ уақытқа созылуы мүмкін дейін 10 күннен 1,5 ай.

Кезінде бастапқы сатысында тері бетіндегі туындайды білім беру, тән тістеген насекомого. Осы жерде уақыт өте келе құрылады фурункул, визуалды еске түсіретін бугорок. Пальпация осы жерден тудырады ауырсынады ыңғайсыздық. Араға бір-екі апта ортасында бугорка туындайды учаскесі отмершей мата некрозы. Мұндай орын бар қара түсі. Көп ұзамай ол ауысады жарасын. Орталықтан жаралар бөлінеді сары-қызыл сұйықтық — ірің.

Читайте также:  Что такое лейшманиоз кожи

Жанында бастапқы жаралар пайда бастайды кейінгі бугорки. Сатып алу нысаны жаралар, олар уақыт өте келе төгіледі. Тері бетіндегі құрылады бір үлкен жарасы.

ұлғайтылуы Мүмкін аймақтық лимфа түйіндері кезінде пациентте диагнозы «ауру Бурабай». Тері лейшманиоз сипатталады заживанием рға ішінде 2-6 ай. Алайда, орнында ойық жаралар, тыртықтар қалады.

осылайша, негізгі белгілері тері патологиясы болып табылады:

  • пайда болуы бугорков « лейшманиом;
  • деструкция тері жамылғысының орнында бугорка;
  • изъявление;
  • жараның білім және тыртықтың.

күресу Әдістері байланысты нысандары, кезеңдері және ағу мұндай патология, лейшманиоз. Емдеу қамтуы мүмкін келесі әдістер:

  • медикаментозды терапия;
  • хирургиялық әдісі;
  • физиотерапиялық процедуралар;
  • химиотерапия.

Хирургиялық әдіс қолданылады, егер тері бетіндегі бар бір аздаған зақымдану ошағы. Осындай жарасын иссекают жедел жолмен.

емдік мақсатта пайдаланылуы мүмкін мынадай физиотерапиялық әдістемелер:

  • жою патология лазермен;
  • криодеструкциясы — орын зақымдану бұзылады суықпен;
  • токпен емдеу — электрокоагуляция.

Радикалды емдеу әдістері барып бактерияға қарсы дәрі-дәрмектермен және противовоспалительного…

дәрі-дәрмекпен емдеу негізделген келесі препараттар:

  1. «Метронидазол». Емдеу курсы әдетте шамамен 10 күн. Препарат қабылдайды перинатально үш рет. Бір реттік доза « 250 мг.
  2. Дәрі-дәрмек пятивалентной сурьма. Көбінесе бұл препараттар: «Солюсурьмин», «Глюконтим». Олардың тағайындайды тиімсіз болған кезде, медикамента «Метронидазол», қолданылатын бойы 2-3 күн. Аталған дәрі-дәрмектер енгізілетін республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және бұлшық етке. Ұсынылатын доза « 400-600 мг дәрі-дәрмектер.
  3. «Пентамидин». Бұл құрал препарат болып табылады таңдау. Оның қолданады аптасына екі рет 2-4 мг/кг.
  4. Жергілікті антисептикалық, дезинфекциялық және жақпа. Олар май жағылады зақымданған учаскелерге. Тиімді мұндай патология «Мономициновая», «Грамицидиновая», «Риваноловая» (1%), «Акрихиновая» (1%) майлар.
  5. «Фурациллин». Ұсынылады басқыштар осы ерітіндінің.

дәрі-дәрмекпен емдеу көп жағдайда жүргізіледі белгілі бір курстарымен. Олардың арасында міндетті түрде суретімен үзіліс ұзақтығы шамамен 2-3 апта. Доза препараттар, жоғарыда келтірілген, — орташаланған көрсеткіштері. Емдеу кезінде нормалары іріктеледі, әрбір науқастың жеке өткізіледі.

Кезінде алғашқы сатыларында недуга қарапайымдыларға қарсы дәрілер («Солюсурьмин», «Глюконтим») енгізіледі, тікелей зақымдалған ошақ. Мұндай инъекция жүргізген орынды шамамен 3-5 күн.

• Тері лейшманиоздың екі түрінде де гистологиялық суреті

бірдей көрінеді-тері ішінде спецификалық гранулема түрінде

жайылған инфильтрат қалыптасады.

• Оның құрамы: гистиоциттер, плазматикалық клеткалар,

нейтрофилдер, лимфоидты элементтер. Терінің сыртқы


бөліктерінде-инфильтрат диффузды түрінде жайылады, тері

• Лейшманиоздың зоонозды типінде инфильтраттың ортасы

некрозданып ерте ойыла бастайды; антропоназды түрінде-бұл

процесс баяу, созылыңқы түрінде өтеді.

Сипаттайды осы нысанды ұзақ инкубациялық кезең. Сәттен бастап жұқтыру көріністері алғашқы белгілері недуга өтуі мүмкін 20 күннен бастап 5 ай. Біртіндеп дамиды висцеральный лейшманиоз. Симптомдары кезеңдерінде мынадай:

  • өзіне тән жалпы әлсіздік;
  • терінің бозаруы;
  • тәбеттің төмендеуі дейін толық болмаған;
  • өлшемдері көкбауыр аздап ұлғайған;
  • апатия байқалады;
  • дене температурасы көтеріледі (ең жоғарғы көрсеткіш болып табылады 38).

аурудың Үдеуі сипатталады қосылуына жаңа белгілері. Непредпринятые талпыныстары емдеу қиындатады лейшманиоз. Белгілері адам қосылады мынадай:

  1. Айтарлықтай өсті температура (дейін жетеді белгілер 40). Мұндай белгісі бар волнообразным сипаты. Пациентте чередуется гипертермия қалыпты көрсеткіштері.
  2. Жөтел. Мұндай симптом пайда болады зақымданғанда тыныс алу аппараты.
  3. кеңейтілген лимфа түйіндері. Анықталады қараған кезде. Ұлғаюы байқалады жанында зақымданған.
  4. Ауырсыну, бауыр, көкбауыр кезінде пальпация.Атап өтіледі айтарлықтай өсуі.

Егер күресті бастауға патологиясы бар жалғастыруда прогреске лейшманиоз. Емдеу айтарлықтай күрделене түседі. Науқастың жағдайы жалғастыруда нашарлауы:

  • сарқылуы пациенттің;
  • көкбауыр иеленеді үлкен мөлшері;
  • тері беті құрғақ, өте бозарған;
  • жиі бас айналуы;
  • пайда болады ісік да аяқта;
  • учащаются ортаңғы қысқарту;
  • көлемі артады іш (құрсақ қуысында сұйықтық жиналады);
  • пайда диарея;
  • бұзылады потенциал.

Соңғы сатысы сипатталады төмендетілген тонусом бұлшық туындауына байланысты ісіну бүкіл денеге бледными кодными покровами. Нәтижесінде науқас қаза табады.

Кейде диагностикаланады созылмалы патология. Белгілері недуга жоқ. Мұндай клиникасы байқалады, егер берген лейшманиями ішкі органдардың ең аз.

Кезінде осы нысан патология сұранысқа ие 3 тобының дәрі-дәрмектер:

  1. Құралдар пятивалентной сурьма. Көбінесе терапия енгізіледі «Солюсурьмин», «Пентостам», «Неостибазан», «Глюкантим». Препараттар енгізіледі бұлшық етке немесе көктамыр ішіне. Мөлшерлеу деректер дәрі-дәрмек жасына байланысты. Ең жоғарғы бағамы тұрады 20 инъекция.
  2. хош Иісті диамидины. Бұл дәрі — «Пентамидин», «Стильбамидин». Мұндай құралдар тағайындалады тиімсіз емдеуде жоғарыда аталған препараттармен сурьма пятивалентной. Пациентке қажет өтуі, 3-курс. Араларында үзіліс жасалады 10 күн.
  3. «Амфотерицин В». Бұл туралы лекарстве әңгіме, егер барлық жоғарыда аталған препараттар бермейді қажетті емдік әсері. Емнің ұзақтығы болуы мүмкін шамамен 8 апта.
  • бактерияға қарсы препараттар: «Метациклин», «Рифампицин»;
  • саңырауқұлақтарға қарсы заттар: «Кетоконазол»;
  • микробқа қарсы дәрі-дәрмектер: «Фуразолидон».

• Сырқат циклді түрінде өтеді. Әр кезеңнің ұзақтылығы, өту бағытының

ерекшелігі қоздырғыштың түріне, вирулентілігіне, дозасына, макроорганизмнің

меншікті ерекшеліктеріне, ойық жаралардың санына, мекендеген орнына,

екіншілік инфекция қосылуына байланысты болады.


• — көпіршік

• 2. Реттелген екіншілік лейшманиома

• 3.Диффузды – инфильтративті лейшманиома


• 4. Туберкулоидты терілік лейшманиоз

• 3 және 4 түрлері көбінесе антропонозды терілік лейшманиозда кездеседі,

созылмалы өту бағытымен сипатталады.

• Инкубациялық мерзімі өте ұзақ (3-8 айдан 1-2 жылға дейін). Клиникасында баяу түрінде

спецификалық гранулеманың қалыптасуы, ойылуы және тыртықтану кезеңдері өтеді. Сырқат

біртіндеп басталады. Ошақтың орналасуы терінің ашық аймақтарында, әсіресе бетте.. Ауру

кішкентай,баяу өсетін қызғылт немесе қызыл-күңгірт түсті сарғыш, жылтыр,жұқа


қабыршақты төбешіктер немесе папула дамуынан басталады.

• 3-7 ай ішінде папуланың көлемі ұлғайып, маңайында жайылған инфильтрат

қалыптасады; үстіндегі терісі тартылып бозарады (ойық жаралану сатысы).

• Одан кейін папуланың үсті қабыршақтанып, оның астында домалақ ойық жара

орналасады. Ойық жараның шеттері жыртыс тәрізді болып, іші серозды-іріңді

бөлініске толады. 3-7 айдан соң қабыршақ-қабық (чешуйко-корка) пайда

• Кейде ешқандай төбешік немесе папула

пайда болмайды, тегіс жайылған

инфильтраттар ,олардың беткейінде

жаралар пайда болумен жүреді.

• Регресс жарадан қабыршықтарды тазалағаннан кейін басталады, сопақ немесе

дөңгелек пішінді тегіс тыртық қалыптасады.

• Ойық жараның тыртықтануы қызыл түсті гранулемия ошақтарының көрінуінен

басталады. Біртіндеп инфильтраттың көлемі азаяды. Қалыптасқан тыртық


атрофиялық, штамп тәрізді болады. Тыртықтануға дейін 12-13 ай уақыт өтеді

(годовик) кейде 2 жылға дейін созылуы мүмкін.

•Тері лейшманиоздың І-ші типінде жаралардың саны

1-3, сирек кезде 8-10-ға дейін жетеді. Көбінесе бет

пен қолдарында орналасады.

•Лейшманиоздың осы түрінде 2 характерлы белгіні


-лабораторлы зерттеуде лейшманиоманы тескен

орында – бір тамшы серозды сұйықтық шығады;

-лейшманиоманы қырған кезде түскен тері жарық

• Зоонозды (жедел некрозданып ойылатын) лейшманиоз:- инкубациялық мерзім І-ші

типына қарағанда көп қысқа бірнеше күннен 3-4 аптаға дейін. Лейшманиома

қалыптасып жазылу мерзімі де 4-6 аптадан аспайды. І-ші кезеңі-көпіршіктің


қалыптасуы 1-3 апта бойы өтеді. Алдымен қызғылт түсті дақ пайда болып, одан

көпіршік, одан көлемі 2-3 см фурункул тәрізді инфильтрат орналасады. Фуринкулға

• Лейшманиоманың ары қарай дамуында – жаралы кезең басталады. Үсті

қабыршақтанып, астында некроздану – терең, көлемі 1-5 см-ге дейін кратер тәрізді ойық


жара қалыптасады. Маңайында айқын инфильтрация, гиперемия, кейде балалық

көпіршіктер орналасады. Қабыршақ қоңыр, некрозды массалар сары-сұр түсті болады.

лимфангит, лимфаденит, пиодермия, тілме, флегмона. Тыртықтану кезінде-грануляция

өтеді-жараның түрі бұл кезеңде балық икра немесе кесілген гранат тәрізді болады.

• Лейшманиоманың орнында штамп-тәрізді тыртық қалады.

Мұндай түрін ауруы лейшманиоз бойынша өз көріністеріне іс жүзінде айырмашылығы жоқ тері патологиясы. Жалғыз айырмашылығына болып табылады тарату патологиясының іргелес шырышты.

Тудырады осы нысанды паразит, табылған Жаңа көзқараспен. Тері-слизистая патология бастапқыда ескертеді жануардың тістеуі. Кейіннен емделушілерде кәдеге шырышты. Кейде ауруды жазады деформирует тұлға.

мұндай патология — жоғарыда сипатталған симптоматике терілік лейшманиоздың қосылады мынадай белгілері бар:

  • тұмау;
  • мұрынның бітелуі, мұрын;
  • жұтынудың қиындығы;
  • мұрыннан қан кету;
  • эрозиясы және жарасы ауызда (ерінде, деснах, тілінде);
  • жарасына, мұрын қуысы.

Дәрігерлер бөледі екі түрі асқынулар осы нысандары. Егер қосылады недугу қайталама инфекция болса, онда науқаста дамуы мүмкін пневмония. Жағдайда іске қосу тыныс алу мүмкін өлім.

источник

Лейшманиоз — Бұл аурупар Африкада, Үндістанда және Таяу Шығыс пен Оңтүстік Мексикада, Орталық Африкада ұшырасады. Инфекция адамды шаққан кезде жұғатын кішкене құм масасы арқылы адамнан адамға тарайды. Аурудың кейбір түрлері организмнің ішіне зақым келтіреді (ішкі ағзалар лейшманиозы, Калаазар, Думдум қызбасы). Оларды айыру өте қиын және емдеу күрделі де қымбатқа түседі. Мүмкін болғанынша медициналық көмекке жүгініңіз. Басқа бір түрлері (Борковский ауруы, Сутаниоз лейшманиозы, Тропикалық жара, Дели күйігі, Эспундна, Орман фрамбезиясы) (індетті тері ауруы), Ута, Числер жарасы тек теріні зақымдайды. Бұл ауруларды емдеу оңайырақ

  • Шаққаннан кейін 2—8 апта откен соң, маса шақкан жерде ісік пайда болады.
  • Ісік әдетте іріңді, ашық жараға айналады.
  • Ірің өзі жазылуы мүмкін, ал кейде бірнеше аптадан 2 жылға дейін қалып қоюы мүмкін.
  • Іріңдер бактерияларды оңай жұқтырады.
  1. Іріңді қайнатылған салқын сумен жуыңыз.
  2. Жараға 10—15 минөтке ыстық, (тері күймейтіндей ыстық) дымқыл шүберек басыңыз.
  3. 10 күн бойы куніне 2 реттен осылайша жасаңыз. мұндай жылы емдеу жараның толық жазылуына себін тигізеді.
  4. Егер жара жұқпалы болса, (зардапты қызыл) сонымен бірге антибиотиктер беріңіз. [1]
  1. ↑ Патологиялық анотомия терминдерінің орысша – латынша – қазақша түсініктеме сөздігі.- Ақтөбе. ISBN 9965-437-40-8
  • Вернер, Дэвид. Халыққа медициналық жәрдем көрсету жөніндегі (Анықтамалық). Қазақ тіліне аударғандар: Айымбетов М, Бермаханов А.—Алматы: «Демалыс», «Қазақстан», 1994— 506 бет.

Осы кітаптың кез келген бөлігін коммерциялық емес мақсатта көшіруге және таратуға басып шығарушылар арнайы рұқсат берген. Сол үшін оларға көп-көп рақмет!

Евгений Никанорович Павловский (5.3.1884 жылы Ресей, қазіргі Воронеж облысы, Красногвардейск қаласында туып – 27.10. 1965 жылы Ленинградта көз жұмды) – Ресей зоологы, паразитологы, КСРО ғылым академиясының (Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы Ғылым Академиясы) (1939) және КСРО Медицина ғылым академиясының академигі (1944), Лениндік сыйлықтың (1965) пен КСРО Мемлекеттік сыйлығының (1941, 1951) лауреаты.

Петербургтегі Әскери-медициналық академияны бітірген (1908).

Негізгі ғылыми еңбектері жалпы және жекеше паразитология, әсіресе, арахнология мәселелеріне арналған. Павловский адам, мал аурулары қоздырғыштарын тасымалдайтын эктопаразиттердің фаунасын, биологиясы мен экологиясын зерттеді; кене арқылы жұғатын энцефалит, шіркей арқылы жұғатын қызба, лейшманиоз сияқты паразиттік және трансмиссивтік ауруларды зерттеген. Павловский Қазақстанға жіберілген арахнология-энтомологиялық экспедицияларға басшылық етті. Оның ұсынысымен Қазақстан паразитологтарының қоғамы құрылып, Қазақстан мен Орта Азия республикаларында аурулардың табиғи ошақтары және паразитология мәселеріне арналған алғашқы конференциялар өткізілді.

Кеміргіштер, кемірушілер (лат. Rodentia) – сүтқоректілер класының ең көп тараған отряды.

Қазір олардың дүние жүзінде 32 тұқымдасқа жататын 2500-дей, ал Қазақстанда 15 тұқымдастың (ұшарлар, тиінтәрізділер, құндыздар, жайралар, саз құндыздары, қарақастар, жалмандар, тышқандар, жалғанқосаяқтар, қосаяқтар, алып көртышқандар, атжалмантәрізділер, бұзаубастар, құмтышқандар, қаптесерлер) 82 түрі кездеседі. Кеміргіштер республиканың барлық аймақтарында кең тараған, тек таудағы мәңгі мұз басқан жерлерде ғана кездеспейді. Осыған орай кеміргіштерде маусымдық түлеу қабілеті жақсы жетілген. Дене пішіні, тіршілігі алуан түрлі – 5 см-ден (кішкене қаптесер) 130 см-ге (теңіз доңызы) дейін, ал салмағы 6 г-нан (ергежейлі тышқан) 80 кг-ға (су шошқасы) жетеді. Тері жамылғысы жақсы жетілген, көпшілігінде үлпілдек, кейбіреулерінде тікен тәрізді инелерге (жайра) айналған. Алдыңғы аяқтары 5 не 4 башпайлы, артқысы 3 – 5 башпайлы. Басқа сүтқоректілерден ерекшелігі – екі жұп күрек тістері өте үлкен, қашау тәрізді, ұдайы өсіп, бір-бірімен (асты мен үсті) қайралып, өткірленіп отырады. Күрек тістерінің беткі қабаты қатты эмаль, ал қалған бөлімдері жұмсақтау дентин қабатымен қапталған. Көпшілігі жер үстінде, кейбіреулері жартылай суда (құндыз, ондатр, саз құндызы, су тышқаны), жер астында (алып көртышқан, соқыртышқан, т.б.) және ағаш діңінде (ұшар, тиін) тіршілік етеді. Өздері ін қазады, не басқа жануарлардың індерін пайдаланады, ұя да жасайды, кейде ағаш қуыстарын да баспана ретінде пайдалана береді. Көпшілігі жыл бойы белсенді, кейбір түрлері (сарышұнақтар) құрғақшылық жылдары жаз айларында да қысқа мерзімді ұйқыға, енді біреулері (суыр, сарышұнақ, қосаяқ, қарақас) қысқы ұйқыға кетеді. Өсімдік тектес азықпен қоректенеді, араларында жәндіктер және майда жануарларды қорек ететіндері де бар. Кейбір кеміргіштер қысқы азық қорын жинайды (борша тышқан, аламан тышқаны, атжалман, қарақас, тиін, т.б.). Кеміргіштердің биологиялық бір ерекшелігі — жыныстық жағынан тез жетілетіндігі (майдалары 2 – 3 айда, ірілері 1 – 2 жылда), яғни жылына 3 – 4 рет көбейіп, бір өсімде 3 – 15 жас кеміргіштер туады. Қолайлы жылдары кеміргіштер саны өте жылдам өссе (10 – 100 есе), кей жылдары әр түрлі індеттерден жаппай қырылатын кездері де байқалады. Майда кеміргіштер 1,5 – 2 жыл, ірілері (суырлар, құндыз) 4 – 7 жыл тіршілік етеді. Кеміргіштердің табиғатта және адам өмірінде алатын орны өте үлкен. Көптеген түрлері ін қазып топырақ құнарлылығын арттыруға және өсімдік жамылғысын өзгертуге қатысады; шаруашылық мәні зор: тиін, ондатр, суыр, құндыз, т.б. жұмсақ терісі үшін көп ауланады; егістікке, жеміс ағаштарына, жайылымға, орман өсімдіктеріне, азық-түлік қорына көп зиян келтіреді; құмтышқан, суыр, сарышұнақ егеуқұйрықтар оба, туляремия, лейшманиоз, лептоспироз сияқты табиғи ошақты ауруларды айналаға таратады.

Читайте также:  Что такое лейшманиоз и как лечить

Қазақстанда кеміргіштердің 10 түрі (көк суыр, үнді жайрасы, жалман, бесбармақты ергежейлі қосаяқ, Гептнер ергежейлі қосаяғы, үшбармақты ергежейлі қосаяқ, бозтүсті ергежейлі қосаяқ, алып көртышқан, Роборовский атжалманы, сары алақоржын) Қазақстанның “Қызыл кітабына” енгізілген.

Кинетопластидалар — бұл отрядтың ерекшелігі — талшықтың түбінде, яғни кинетосоманың жанында кинетопласт деп аталатын арнайы органоидтың болуында. Кинетопласт ұсақ денелік, митохондрияға ұқсас, іші ДНК-ға толы. Бір немесе екі талшығы болады. Өз еркінше қозғалатын Bodo туысының өкілдері тұщы суларда көп кездеседі. Басым көпшілігі жануарларда және адамдарда паразиттік тіршілік етіп (Costia, Trypanosoma, Leischmania туыстарының өкілдері) қауіпті ауруларды туғызады.

Лейшмания — қарапайымдардың талшықтылар класының кинетопластидалар отрядының бір туысы. Дене тұрқы 2 — 4 мкм. Адам жасушаларының ішінде паразиттік тіршілік етуіне байланысты олардың талшықтары жойылған. Ал қолдан жасаған қоректік ортада және Лейшманияларды тасымалдаушы жәндіктердің ішегінде олар өздерінің ұзын талшықтарын қайтадан шығарады. Лейшмания ауруларын жұқтырушы флеботомус (Phlebotomus) туысына жататын ұсақ жәндіктер — москиттер. Лейшманиоз аурулары Кавказда және Орта Азияда көп тараған. Адамды осы ауруға шалдықтыратын негізгі өкілдері: L. tropіca және L. donovanі. Біріншісі адамның тері ауруын немесе пендинканы туғызады. Бұл ауруға шалдыққан адамның терісінде терең ойық жаралар пайда болады, олар баяу жазылып, орнында кетпейтін тыртық қалады. Екіншісі адамның ішкі лейшманиоз немесе висцеральдік лейшманиоз деген ауруын қоздырушы. Оған ұшыраған адамның бауыры мен көкбауыры ісінеді және терісі қанталайды. Лейшманиоз ауруларымен иттер және құмды шөлейттердегі әр түрлі кемірушілер ауырады. Олардың да ауруларын тасымалдаушы — москиттер.

Лейшманиялар (лат. Leischmanіа) — кинепластид отрядының талшықтылар туысы. ұзындығы 2—4 мкм. Кейбір сүтқоректілердің (адам, ит) және бауырмен жорғалаушылардың жасушаларының ішкі паразиттері. Олар жасушаларды құртып, тері және висцеральдық лейшманиозды туғызады. Phlebotomus және басқа туыстарға жататын үнсіз масалар таратады. Адам ағзаларында тіршілік ететін паразит сатысы өзінің талшықтарын жоғалтады да, кинетопластарын сақтап калады, (лейшманиалдың сатысы); үнсіз масаларда қоздырушы өзінің талшықтарын қалпына келтіреді, (лейтомонадтық сатысы). Адамда лейшманиоз ауруын қоздырушыларының 3 түрі кездеседі: тропикалық, тері лейшманиозы қоздырушысы, бразильдық, тері және кілегей қабықтар лейшманиозы қоздырушысы, Донован лейшманиі, висцеральдық лейшманиоз қоздырушысы.

Маса, ұзынмұрттылар (Nematocera) — қосқанаттылар отрядының бір тармағы. Мұртшалары ұзын, көп бунақты (7 — 65-ке дейін). Дернәсілінің бас капсуласы жақсы жетілген. Ересек түрі ұшып шығар алдында қуыршақ қабығын арқа жағынан бойлай сөгіп шығады. Негізгі тұқымдастары:

ұзын сирақты масалар (Tіpulіdae),

беріш масалар (Cecіdomyііdae),

қансорғыш масалар (Culіcіdae),

ызылдауық масалар немесе мотыль (Chіronomіdae).Ұзын сирақты масалардың 1500-ге жуық түрі бар. ұзындығы 12 — 30 мм. Аяқтары жіңішке әрі ұзын. Ересек түрлері қоректенбейді. Дернәсілдері қара шірікпен, өсімдіктердің тамырымен, балдырлармен қоректенеді. Беріш М-лардың 4000-ға жуық түрі бар. Ұзындығы 1 — 5 мм. Ересек түрлері көп өмір сүрмейді, қоректенбейді. Дернәсілдері құрт тәрізді, аяқтары болмайды, топырақта орман төсеніші мен шіріген сүректе тіршілік етеді, саңырауқұлақ мицелийін сору арқылы қоректенеді. Дернәсілдердің келтірген зардабынан (шығарған ферменттерінің әсерінен) өсімдіктің жапырақ, сабақ ұлпалары, қалыптан тыс ұлғайып өсіп, үстінде бұзғынша (галла) деп аталатын көптеген ісіктер пайда болады. Негізгі өкілдері:

тары құмыты (Stenodіplosіs panіcі),

қарақат құмыты (Thomansіnіana rіbіs).Олар — а. ш. дақылдарының зиянкестері. Қазақстан “Қызыл кітабына” 5 түрі тіркелген. Қансорғыш М-лардың 2500-ге жуық түрі бар. ұзындығы 8 мм-дей. Денесі және қанаттары қабыршақпен қапталған. Ауызы соруға бейімделген. Аталықтары өсімдік шырынымен, аналықтары адамның және сүтқоректілердің қанымен қоректенеді. Дернәсілдері ақпайтын суларда жақсы дамиды. 4 рет түлейді. Адамға безгек плазмодиясының барлық түрін жұқтырады. Москиттер немесе үнсіз М-лар туысының 130-дан аса түрі бар. ұзындығы 1,3 — 3,5 мм. Денесі түкпен қапталған. Ересек түрлері сүтқоректілер індерінде, адамның мекен-жайын, ал дернәсілдері органик. қалдықтарға бай жерлерде тіршілік етеді. Сондай-ақ олар лейшманиоз ауруын таратушылар болып табылады.

Денсаулық (медицина) географиясы — табиғи ортаның және аймақтық өмір жағдайының, еңбек пен демалыстың халықтың денсаулығына әсерін зерттейді және сонымен қатар жеке аурулардың географиялық әр жерлерде, елді мекендерде таралуын қарастырады. Ол сонымен бірге рекреациялық іс-әрекеттегі медико-биологиялық аспектіні зерттеуде үлкен роль атқарады.

Аурулардың географиялық таралуы табиғи (климатқа, азық-түлікте кейбір химиялық элементтердің артық не жетіспеуіне т. б.) және әлеуметтік (тұрмыстың материалдық жағдайына, халықтардың мәдени-рухани деңгейіне, дәстүрлі тамақтануына т. б.) жағдайларға, адам организмінің даму барысында кейбір ауру туғызатын себептерге тығыз байланысты.

Денсаулық географиясы зерттеулерінде эпидемиология, микробиология, гигиена, патология ғылымдары, физикалық және [[экономикалық география, әсіресе ландшафттану салалары үлкен роль атқарады. Адамдардың көптеген аурулары жер шарының тек белгілі бөліктерінде ғана таралатындығы ертеден белгілі болған. Мыс., қызба ауруы Оңтүстік Америка мен Африка елдерінде, лейшманиоз Кавказ атырабы сияқты ыстық өңірлерде, тырысқақ Үндістанда және оған көршілес Азия елдерінде кездескен.

Денсаулық географиясы саласында ғылыми-зертеу жұмыстары 18 ғасырда басталды.

Денсаулық географиясысының дамуына ағылшын ғалымдарыС. Хеннен, X. Маршалл, Франц Ш. Буден т. б. көп еңбек сіңірді. 1915 ж. орыс эдидемиологы Н. А. Гайский тұңғыш рет чума ауруының таралу ошақтарын жердің ландшафтылық бөлінуімен байланыстыра зерттеді.

Кеңес дәуірінде денсаулық географиясының жеке ғылым ретінде негізін қалаушылар Д. К. Заболотный және Е. Н. Павловский. 50—60 жылдары А. А. Шошин, Е. И. Игнатьев, А. Г. Воронов т. б. елеулі үлес қосты.

20 ғ. ортасында совет ғалымдары (А. П. Авцын, Г. М. Данишевский, А. В. Чаклин т. б.) ісік (негізінен рак) және жүрек-қантамыр аурулары таралуының климаттық-геогрфиялық жағдайларға байланыстылығын зерттеді. Бұл -сала медицинадан бөлініп өз алдына географиялық патология ғылымы болып қалыптасты. Денсаулық географиясыда эппдемиологиялық география немесе жұқпалы аурулар географиясы көрнекті орын алады. Жұқпалы аурулардың белгілі аудандарда таралу заңдылықтарын анықтауда алдын-ала жабалған медика-географиялық карта зор роль атқарады. Белгілі бір аймаққа ғана тән жұқпалы ауруларды жан-жақты зерттеумен өлкелік эпидемиология айналысады. Қазақстан денсаулық географиясы бойынша жүйелі ғылыми-зерттеу жұмыстарының бастамасы 20 ғасырдың 50 жылдарында қолға алынды. Алғашқы медицинлық-географиялық зерттеулер 1953—56 ж. аралығында, республиканың оңтүстік-шығыс бөлігінде жүргізілді. Қазақстан денсаулық географиясы салаларының жұмыстарына, Қазақ ССР ҒА жанындағы Қазақстан география қоғамының денсаулық география комиссиясы (төрағасы проф. Н. И. Кереев) басшылық етті. Бұл комиссияның ұйымдастыруымен және тікелей қатысуымен Қазақстанның, жеке облыстардың, ірі өнеркәсіп комплекстерінің, әкімшілік және экономикалық аудандардың медика-географиялық сипаттамалары құрастырылуда, республикалық курорттық қорларды тиімді пайдалану жолдары, адам патологиясына микроэлементтердің тигізетін әсері т. б. анықталуда, жұқпалы жөне жұқпалы емес аурулардың географиялық таралуы, ұзақ өмір сүру жағдайы зерттелуде, медика- географиялық картографиялау жолдары белгіленуде.

Паразитология(гр. para – жанында, гр. sіtos – қоректену және гр. logos – ілім) – бір организмнің екінші ағза есебінен қоректенуін, паразит пен оның иесінің байланысын, өзара қарым-қатынасы, олардың қоршаған ортаға тәуелділігін, дене құрылысы, тіршілігі, дамуы, жан-жаққа таралуын; сондай-ақ адамның, жануарлар мен өсімдіктердің паразиттік ауруларын, олардан арылу, сақтану жолдарын зерттейтін кешенді ғылым; биология саласы.

Терілік лейшманиозы – Zeishmania teopica қоздырғышымен шақырылатын, трансмиссивті жолымен тарайтын, клиникасында-тері қабаттарда лейшманиомалар шығуымен ұзақ өтетін табиғи ошақты инфекция.

Тері лейшманиоздың 80-ке жуық синонимдері бар:

Пенділдің жарасы (Туркменияның ашхабадтық, коканд, шығыс жарасы Пенде деген ауылынан шыққан)

Шарль Жюль Анри Николь (фр. Charles Jules Henry Nicolle) (21 қыркүйек 1866, Руан — 28 ақпан 1936, Тунис) — француз бактериолог, сүзек безгегін таратқыш — дене масаларын бекіткені үшін Физиология немесе медицина саласындағы Нобель сыйлығының 1928 жылғы лауреаты.

Құмыты (лат. Ceratopogonіdae) — қосқанаттылар отрядының ұзынмұрттылар отряд тармагынын тұқымдасы, қансорғыш жәндіктер. Жер шарында 4 мыңнан астам, ал Қазақстанда 71 түрі белгілі. Інде, үй қа-бырғасында, мал қорада мекендейді. 50—100 жұмыртқа салады, 45—60 күн-де жұмыртқадан ересек насеком шығады.

Денесі бас, көкірек, құрсақ бөлімдерінен тұрады. Дене тұрқы 1 — 4 мм, денесінің арқа жағы көтеріңкі, тұмсығы ұзын, қабыршақ жапқан қанаттарында дақтар болады. Құмытылардың омыртқалы жануарлар қанымен, жәндіктердің гемолимфасымен және өсімдік сөлімен қоректенетін түрлері де бар. Аталықтары мен аналықтары ауада ұшып жүріп шағылысады. Ұрықтанған аналықтары жұмыртқа салу үшін адамның және жануарлардың қанымен, ал аталықтары тек өсімдіктердің сөлімен қоректенеді. Аналықтары жетілген жұмыртқаларын суға, ылғалды топыраққа, құмға, т.б. жерлерге салады. Олардың жаз айларында даму мерзімі жеке түрлердің өзгешеліктеріне байланысты 30 — 60 күнге дейін созылады. Құмытылардың жұмыртқалары мен дернәсілдері қыста қыстап шығады, олардың даму мерзімі ұзарады. Сілекейі улы, шаққан жері ісіп, қышиды. Құмытылар үй жануарларындағы вирус қоздыратын ауруларды (жылқының африкалық обасы, қойлардың жұқпалы қызба ауруы — блутан, т.б.), маймылдар мен үй құстарындағы гемоспоридиоз ауруларын таратады.

Құмыты шіркей қызба, лейшманиоз ауру-ларын таратады. Күрес шаралары: кемірушілердің індерін жою, ДДТ, гексохлоран шашу.

This page is based on a Wikipedia article written by authors (here).
Text is available under the CC BY-SA 3.0 license; additional terms may apply.
Images, videos and audio are available under their respective licenses.

источник